Xây dựng giải pháp thúc đẩy sự tham gia của phụ nữ và trẻ em gái trong giáo dục và việc làm các ngành STEM

Tuy nhiên, sự hiểu biết và nhận thức đúng về STEM và đặc biệt là vai trò của phụ nữ và trẻ em gái trong lĩnh vực này vẫn còn nhiều hạn chế, dẫn đến những định kiến và bất bình đẳng giới sâu sắc trong công việc và nhận thức xã hội.
Nhân tháng 10, là tháng vinh danh Doanh nhân và Phụ nữ Việt Nam, ngày 24/10/2024 Trường Đại Học Nguyễn Tất Thành phối hợp cùng Cơ quan Liên hiệp quốc vì Bình đẳng giới và Trao quyền cho Phụ Nữ UN Women cùng BKHoldings, NIC, VNEI đồng tổ chức Hội thảo tham vấn “ Xây dựng giải pháp nhằm thúc đẩy sự tham gia của phụ nữ và trẻ em gái trong giao dục và việc làm các ngành STEM”. Sự kiện được tổ chức tại cơ sở nghiên cứu ứng dụng của Trường Đại học Nguyễn Tất Thành, khu công nghệ cao, TP Thủ Đức, với sự hiện diện của các chuyên gia đến từ Vụ Giáo dục Phổ thông Bộ Giáo dục, Ban Tuyên giáo Trung ương, các lãnh đạo doanh nghiệp, giảng viên từ các trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp trong hệ thống các trường đại học, cao đẳng trên toàn quốc và hàng trăm sinh viên Trường Đại học Nguyễn Tất Thành. Sự kiện này đã tạo cơ hội để thúc đẩy nhận thức và sự tham gia mạnh mẽ hơn của phụ nữ trong các ngành STEM, xây dựng các chiến lược và giải pháp thiết thực cho việc giảm thiểu bất bình đẳng giới.

Hiện nay, vẫn còn rất nhiều người thường có cái nhìn "chưa rộng mở" rằng STEM chỉ là các lĩnh vực về khoa học và kỹ thuật cứng như công nghệ ứng dụng, lập trình, toán học hay nghiên cứu vật lý. Tuy nhiên, bản chất thực sự của STEM đa dạng hơn rất nhiều, bao gồm hàng trăm ngành nghề khác nhau trải rộng từ các lĩnh vực như sinh học, địa lý, y học đến kỹ sư xây dựng, thiết kế sản phẩm, và quản lý hệ thống thông tin, ứng dụng khoa học, phát triển công nghệ, tư duy hệ thống...vv. Mỗi nhóm nội dung của STEM đều mở ra vô số cơ hội nghề nghiệp, từ những nghiên cứu khoa học cơ bản đến ứng dụng công nghệ tiên tiến để giải quyết các vấn đề xã hội.

Trong bối cảnh phát triển của cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0, việc trang bị kiến thức và kỹ năng STEM không chỉ là nhu cầu cấp thiết mà còn là điều kiện tiên quyết để thành công trong thị trường lao động cạnh tranh. Đặc biệt, STEM cung cấp nền tảng vững chắc cho các lĩnh vực khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Sáng tạo không chỉ đến từ những ý tưởng mới mà còn từ cách sử dụng công nghệ và kiến thức khoa học để giải quyết các vấn đề phức tạp, tối ưu hóa quy trình sản xuất và cung cấp giải pháp đột phá.

Tại Việt Nam, định hướng giáo dục STEM đang dần được tích hợp vào chương trình giảng dạy từ cấp tiểu học đến đại học. Tuy nhiên, sự truyền thông chưa rõ ràng về định hướng nghề nghiệp trong lĩnh vực này đã khiến nhiều học sinh và phụ huynh nhầm lẫn giữa các ngành STEM. Do đó, việc xây dựng nhận thức rõ ràng và đào tạo chuyên sâu về STEM là điều cần thiết để phát triển nhân lực chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu thị trường trong tương lai.

Một vấn đề đáng chú ý là sự thiếu hụt rõ ràng về sự hiện diện của phụ nữ trong các ngành nghề STEM cũng như là phần nào thiếu "thừa nhận, xác định" sự hiện diện xác định các lĩnh vực STEM với phái nữ. Đây không phải là một hiện tượng mới, mà đã tồn tại từ lâu do những định kiến xã hội và thiếu nhận thức về vai trò của phụ nữ trong các lĩnh vực này. Thực tế, phụ nữ và trẻ em gái từ lâu đã đóng góp không nhỏ trong các ngành STEM, nhưng lại không được nhìn nhận đúng mức.

Ví dụ, các lĩnh vực như y học, sinh học hay kỹ thuật môi trường có tỷ lệ phụ nữ tham gia khá cao. Tuy nhiên, nhiều người vẫn cho rằng đây không phải là STEM vì thiếu sự nhận thức toàn diện về khái niệm này. Điều này dẫn đến những hiểu lầm và thiếu công nhận đúng mức vai trò và thành quả của phụ nữ trong các ngành nghề STEM.
 

Trong quá trình phát triển giáo dục và định hướng nghề nghiệp STEM tại Việt Nam và trên thế giới, việc xóa bỏ các rào cản bất bình đẳng giới cần được coi là nhiệm vụ cấp thiết. Thay vì hạn chế vai trò của phụ nữ trong một số lĩnh vực nhất định, chúng ta cần khuyến khích sự hiện diện của họ ở nhiều vai trò khác nhau. Sự tham gia của phụ nữ không chỉ là bình đẳng giới mà còn là cơ hội để mang lại những quan điểm mới, tư duy khác biệt và sự sáng tạo cho các lĩnh vực STEM.

Các chính sách khuyến khích và nâng cao vai trò của phụ nữ trong STEM cần được đẩy mạnh. Một số tổ chức và doanh nghiệp đã có những chiến lược tạo điều kiện để phụ nữ tham gia vào các dự án khoa học và công nghệ cao, đồng thời công nhận và tôn vinh những đóng góp của họ. Những tấm gương như Sheryl Sandberg (COO của Facebook), Ginni Rometty (cựu CEO của IBM) hay các nhà nghiên cứu nữ trong các lĩnh vực y học và môi trường là minh chứng cho thấy phụ nữ hoàn toàn có thể đảm nhận những vị trí quan trọng trong STEM.

Trong bối cảnh xã hội hiện đại, STEM không chỉ tồn tại trong những lĩnh vực khoa học, công nghệ mà còn hiện diện đa chiều trong hầu hết các hoạt động nghề nghiệp và đời sống. Việc đổi mới phương pháp giáo dục tại Việt Nam, cụ thể là giáo dục STEM trong chương trình giáo dục 2018, cần phải truyền tải một cách rõ ràng và toàn diện hơn. Giáo dục STEM không chỉ dừng lại ở học kỹ thuật, khoa học hay toán học mà còn đòi hỏi sự tiếp cận đa phương diện từ xã hội học, quản trị đến các ngành nghề ứng dụng khác.

Sự phát triển mạnh mẽ của khoa học và công nghệ nói riêng và STEM nói chung là không thể thiếu đi sự đóng góp của phụ nữ. Vai trò của họ không chỉ là đảm nhận các công việc trong STEM mà còn làm phong phú thêm các lĩnh vực này với những tư duy mới mẻ và tinh thần kiên cường. Do đó, cần có sự định hướng và nhận thức đúng đắn về STEM, loại bỏ định kiến và tạo cơ hội bình đẳng cho phụ nữ và trẻ em gái.

STEM là một lĩnh vực đa dạng và mở rộng, với vai trò và giá trị của phụ nữ ngày càng được khẳng định mạnh mẽ. Chính vì vậy, việc nhận thức đúng về STEM và nâng cao vai trò của phụ nữ trong lĩnh vực này là điều không thể thiếu trong quá trình hướng đến một xã hội bình đẳng và phát triển bền vững đổi mới sáng tạo.