Năng lực phát triển năng lượng tái tạo và lối đi nào để thu hút nguồn lực đầu tư tại Việt Nam

Quy hoạch Điện VIII đặt mục tiêu đến năm 2030, tỷ lệ năng lượng tái tạo sẽ chiếm từ 30,9% đến 39,2% tổng sản lượng điện, và có thể tăng lên đến 67,5% vào năm 2050​

Tiềm năng phát triển:

• Điện gió: Việt Nam có tiềm năng rất lớn về điện gió, với ước tính lên tới 311 GW, một trong những nguồn tài nguyên gió lớn nhất Đông Nam Á. Điều này tạo ra cơ hội lớn cho các dự án đầu tư năng lượng gió, đặc biệt là điện gió ngoài khơi​ 
• Điện mặt trời: Việt Nam đã bùng nổ trong việc phát triển điện mặt trời, đặc biệt sau khi triển khai chính sách giá mua điện ưu đãi (FiT). Thị trường điện mặt trời dự kiến sẽ tăng trưởng với tốc độ 12,8% hàng năm từ năm 2020 đến 2030

Thách thức và rào cản: Mặc dù đạt được nhiều kết quả tích cực, ngành năng lượng tái tạo tại Việt Nam vẫn đối mặt với nhiều rào cản. Các chính sách khuyến khích phát triển chưa thực sự ổn định và lâu dài. Việc giảm giá bán điện tái tạo, chẳng hạn giá điện gió và mặt trời đã giảm từ 18% đến 28%, gây khó khăn cho doanh nghiệp trong việc duy trì lợi nhuận​ Hơn nữa, quy trình đàm phán hợp đồng mua bán điện và thiếu các văn bản hướng dẫn triển khai sau Quy hoạch Điện VIII đang làm đình trệ một số dự án.

Tiềm năng phát triển tái chế từ năng lượng tái tạo: Một lĩnh vực có tiềm năng nhưng chưa được khai thác đầy đủ tại Việt Nam là tái chế các thiết bị liên quan đến năng lượng tái tạo, như tấm pin mặt trời hoặc turbine gió khi hết vòng đời sử dụng. Đây sẽ là một xu hướng mới trong tương lai để tối ưu hóa sự phát triển bền vững.
 

Khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp Việt Nam: Mặc dù có tiềm năng lớn, các doanh nghiệp Việt Nam trong lĩnh vực năng lượng tái tạo vẫn phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt từ các công ty nước ngoài. Tuy nhiên, nếu tiếp tục nhận được sự hỗ trợ từ chính phủ và cải thiện các chính sách, các doanh nghiệp trong nước có thể nâng cao vị thế cạnh tranh trên thị trường quốc tế 

Về phía chính sách chính phủ trong thời gian qua, tôi thấy rằng:

• Ưu điểm: Chính phủ đã thể hiện cam kết mạnh mẽ trong việc phát triển năng lượng tái tạo với các mục tiêu rõ ràng trong Quy hoạch Điện VIII. Sự chuyển đổi từ cơ chế giá hỗ trợ (FiT) sang đấu giá cạnh tranh là một điểm tích cực để tạo sự minh bạch và cạnh tranh lành mạnh 
• Nhược điểm: Tuy nhiên, sự bất cập về hướng dẫn cụ thể và sự thiếu ổn định trong chính sách gây ra nhiều rủi ro cho nhà đầu tư. Nhiều dự án bị trì hoãn do chưa rõ ràng về giá điện và các điều khoản hợp đồng, diều đó đã làm nẩy sinh rất nhiều bất cập cho chính các nhà đầu tư và sự phát triển của lĩnh vực năng lượng tái tạo.

Dù phía trước còn khá nhiều khó khăn và bất cập để hoàn thiện lộ trình phát triển năng lượng tái tạo, năng lượng bềnh vững, nhưng với các điều kiện tự nhiên thuận lợi và cam kết chính sách mạnh mẽ từ chính phủ, tôi tin rằng Việt Nam sẽ có cơ hội trở thành một trong những trung tâm năng lượng tái tạo hàng đầu khu vực nếu vượt qua các rào cản hiện tại.