GIẢI MÃ TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ FED ĐẾN VN-INDEX: PHÂN TÍCH VÀ DỰ BÁO GIAI ĐOẠN CUỐI 2025 - ĐẦU 2026

Trong một thế giới tài chính toàn cầu hóa, không một thị trường nào có thể tồn tại độc lập mà không chịu ảnh hưởng từ các biến số kinh tế vĩ mô quốc tế. Đối với thị trường chứng khoán Việt Nam, một trong những yếu tố ngoại biên có sức ảnh hưởng mạnh mẽ và sâu sắc nhất chính là các quyết định về chính sách tiền tệ của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED). Mỗi động thái tăng, giảm hay giữ nguyên lãi suất của FED đều tạo ra những làn sóng lan tỏa khắp các thị trường tài chính toàn cầu, và VN-Index cũng không ngoại lệ. Việc hiểu rõ và "giải mã" được cơ chế tác động này là kỹ năng quan trọng giúp nhà đầu tư định vị chiến lược và quản trị rủi ro hiệu quả. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết các kênh ảnh hưởng từ FED đến VN-Index, nhìn lại các dữ liệu lịch sử và đưa ra những dự báo cho giai đoạn then chốt cuối năm 2025 và đầu năm 2026.

Tại sao chính sách tiền tệ của FED lại có tầm ảnh hưởng toàn cầu?

Cục Dự trữ Liên bang Mỹ không chỉ là ngân hàng trung ương của nền kinh tế lớn nhất thế giới mà còn đóng vai trò then chốt trong hệ thống tài chính toàn cầu. Sức ảnh hưởng này đến từ vị thế thống trị của đồng đô la Mỹ (USD). USD là đồng tiền dự trữ chính, được sử dụng rộng rãi nhất trong thương mại quốc tế, đầu tư và định giá tài sản. Do đó, khi FED điều chỉnh lãi suất tham chiếu, họ không chỉ thay đổi chi phí vay mượn tại Mỹ mà còn thiết lập một tiêu chuẩn mới cho chi phí vốn trên toàn thế giới.

Các quyết định của FED còn được xem là một chỉ báo quan trọng về sức khỏe của kinh tế Mỹ. Một chính sách thắt chặt thường báo hiệu nỗ lực kiềm chế lạm phát trong một nền kinh tế nóng, trong khi một chính sách nới lỏng lại là tín hiệu kích thích tăng trưởng. Các nhà đầu tư toàn cầu theo dõi sát sao những tín hiệu này để điều chỉnh mức độ chấp nhận rủi ro và phân bổ tài sản của mình giữa các thị trường.

Cơ chế tác động trực tiếp và gián tiếp từ FED đến VN-Index

Tác động của FED đến thị trường chứng khoán Việt Nam diễn ra thông qua nhiều kênh phức tạp, bao gồm cả trực tiếp và gián tiếp.

Tác động qua kênh dòng vốn ngoại (FII)

Đây là kênh tác động nhanh và rõ ràng nhất. Dòng vốn đầu tư gián tiếp nước ngoài (FII) có xu hướng tìm đến các thị trường có lợi suất cao hơn. Khi FED tăng lãi suất, các tài sản bằng USD như trái phiếu chính phủ Mỹ trở nên hấp dẫn hơn với rủi ro thấp, thúc đẩy dòng vốn rút ra khỏi các thị trường mới nổi và cận biên như Việt Nam để quay về Mỹ. Ngược lại, khi FED hạ lãi suất, các nhà đầu tư sẽ tìm kiếm lợi nhuận cao hơn ở các thị trường khác, và Việt Nam là một trong những điểm đến tiềm năng, giúp tăng thanh khoản và tạo động lực cho VN-Index.

Tác động qua kênh tỷ giá hối đoái

Chính sách tiền tệ của FED ảnh hưởng trực tiếp đến sức mạnh của đồng USD. Việc FED tăng lãi suất thường làm cho USD tăng giá so với các đồng tiền khác, bao gồm cả Việt Nam Đồng (VND). Tỷ giá USD/VND tăng lên sẽ gây áp lực lên các doanh nghiệp Việt Nam có khoản vay bằng ngoại tệ hoặc phải nhập khẩu nguyên vật liệu, làm tăng chi phí và giảm lợi nhuận. Điều này tác động tiêu cực đến giá cổ phiếu của các doanh nghiệp này. Ở chiều ngược lại, một đồng USD yếu hơn có thể hỗ trợ các doanh nghiệp xuất khẩu.

Tác động qua tâm lý thị trường và kinh tế vĩ mô

Các quyết định của FED có ảnh hưởng lớn đến tâm lý chung của giới đầu tư toàn cầu. Một thông điệp "diều hâu" (thắt chặt) từ FED có thể làm dấy lên lo ngại về suy thoái kinh tế Mỹ, từ đó làm giảm nhu cầu tiêu thụ hàng hóa toàn cầu, bao gồm cả hàng xuất khẩu từ Việt Nam. Sự sụt giảm trong đơn hàng xuất khẩu sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến doanh thu và lợi nhuận của nhiều doanh nghiệp niêm yết, tạo áp lực giảm giá lên toàn thị trường.

Phân tích lịch sử: Nhìn lại các chu kỳ chính sách của FED và phản ứng của VN-Index

Nhìn lại lịch sử, có một mối tương quan khá rõ nét giữa các chu kỳ chính sách của FED và diễn biến của VN-Index. Trong giai đoạn 2022-2023, chuỗi tăng lãi suất quyết liệt nhất trong nhiều thập kỷ của FED đã tạo ra một môi trường đầy thách thức cho các thị trường toàn cầu, và VN-Index đã trải qua một giai đoạn điều chỉnh sâu. Ngược lại, trong các thời kỳ FED duy trì chính sách nới lỏng, như sau khủng hoảng tài chính 2008 hay giai đoạn đại dịch 2020-2021, thị trường chứng khoán Việt Nam thường ghi nhận những đợt tăng trưởng mạnh mẽ nhờ dòng tiền rẻ và tâm lý lạc quan. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng VN-Index còn chịu tác động của nhiều yếu tố nội tại khác, và chính sách của FED chỉ là một trong những biến số quan trọng.

Dự báo cho giai đoạn cuối 2025 - đầu 2026: Kịch bản nào cho VN-Index?

Bước vào giai đoạn cuối năm 2025, thị trường đang đặt nhiều kỳ vọng vào lộ trình chính sách của FED sau một thời gian dài duy trì lãi suất ở mức cao để chống lạm phát. Dựa trên các dữ liệu kinh tế vĩ mô hiện tại, có thể phác thảo một số kịch bản cho VN-Index.

Kịch bản cơ sở và khả dĩ nhất là FED sẽ bắt đầu chu kỳ nới lỏng tiền tệ một cách từ từ vào đầu năm 2026 khi lạm phát tại Mỹ được kiểm soát bền vững. Nếu kịch bản này xảy ra, đây sẽ là một cú hích tích cực cho thị trường chứng khoán Việt Nam. Áp lực tỷ giá sẽ hạ nhiệt, dòng vốn ngoại được kỳ vọng sẽ quay trở lại mạnh mẽ hơn, và tâm lý nhà đầu tư sẽ trở nên lạc quan. Đây là môi trường thuận lợi để VN-Index bước vào một chu kỳ tăng trưởng mới.

Tuy nhiên, rủi ro vẫn còn đó. Nếu dữ liệu lạm phát Mỹ bất ngờ nóng trở lại, FED có thể phải trì hoãn việc cắt giảm lãi suất hoặc thậm chí duy trì chính sách thắt chặt lâu hơn dự kiến. Kịch bản này sẽ gây thất vọng cho thị trường, có thể dẫn đến những nhịp điều chỉnh khi dòng vốn vẫn còn e dè và áp lực tỷ giá còn hiện hữu.

Không thể phủ nhận rằng các quyết định chính sách tiền tệ của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ là một trong những yếu tố vĩ mô quan trọng nhất mà nhà đầu tư tại Việt Nam cần phải theo dõi. Tác động của FED lan tỏa qua nhiều kênh từ dòng vốn, tỷ giá cho đến tâm lý thị trường. Mặc dù chúng ta không thể kiểm soát được các quyết định này, việc hiểu rõ cơ chế vận hành và phân tích các kịch bản có thể xảy ra sẽ giúp nhà đầu tư xây dựng chiến lược phù hợp, chủ động quản trị rủi ro và nắm bắt cơ hội khi chu kỳ chính sách thay đổi. Trong bối cảnh hiện tại, việc theo dõi sát sao các dữ liệu kinh tế của Mỹ và thông điệp từ FED sẽ là chìa khóa để dự báo xu hướng của VN-Index trong giai đoạn sắp tới.