Nhiều thương hiệu nhỏ như Neta và Hozon đối mặt nguy cơ phá sản, làm dấy lên lo ngại về sự bền vững của ngành trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt và nhu cầu nội địa chững lại.
BYD và các hãng lớn lao đao vì tồn kho
Ngày 25/6/2025, BYD – nhà sản xuất xe điện lớn nhất Trung Quốc và là đối thủ cạnh tranh trực tiếp với Tesla – đã công bố kế hoạch cắt giảm sản lượng và tạm hoãn mở rộng dây chuyền sản xuất mới. Theo nguồn tin nội bộ, BYD đã hủy các ca sản xuất ban đêm tại một số nhà máy và giảm công suất xuống ít nhất 30% tại các cơ sở trọng điểm ở Thâm Quyến và Tây An. Động thái này được đưa ra nhằm ứng phó với tình trạng tồn kho kỷ lục, khi lượng xe chưa bán tương đương 3,21 tháng tiêu thụ – cao gấp đôi mức trung bình ngành (1,38 tháng), theo Hiệp hội Đại lý Ô tô Trung Quốc (CADA).
Tình trạng dư thừa của BYD bắt nguồn từ giai đoạn tăng trưởng nóng trước đó. Trong năm 2023 và 2024, hãng liên tục vượt qua các đối thủ toàn cầu nhờ chiến lược mở rộng sản xuất và giá bán cạnh tranh. Tuy nhiên, việc sản xuất vượt xa nhu cầu thực tế đã dẫn đến lượng xe tồn kho khổng lồ, gây áp lực lớn lên hệ thống đại lý và tài chính của công ty.
Không chỉ BYD, các hãng xe khác như Geely, Aion, Leapmotor, và Chery cũng đang đối mặt với tình trạng tương tự. Ông Lý Thư Phúc, Chủ tịch Geely, tuyên bố sẽ tạm dừng xây dựng các nhà máy mới và tập trung tái cơ cấu để giảm thiểu rủi ro từ công suất dư thừa. Trong khi đó, các thương hiệu nhỏ hơn như Neta và Hozon đang đứng trên bờ vực phá sản do không thể cạnh tranh trong cuộc chiến giá cả khốc liệt.
"Xe lướt 0km" – Hệ quả của cuộc đua doanh số
Một hiện tượng đáng chú ý trên thị trường ô tô Trung Quốc là sự xuất hiện ồ ạt của các mẫu xe "lướt 0km". Đây là những chiếc xe mới 100%, chưa qua sử dụng, nhưng được đăng ký trước và bán lại dưới dạng xe cũ với giá thấp hơn đáng kể. Hiện tượng này xuất phát từ chiến lược đẩy mạnh doanh số của các hãng xe, khi họ liên tục ép đại lý nhận thêm hàng, bất chấp nhu cầu thị trường suy giảm. Các đại lý, đối mặt với áp lực tài chính, buộc phải "xả hàng" với giá rẻ để cắt lỗ.
Mặc dù xe lướt 0km mang lại cơ hội sở hữu xe mới với giá hời cho người tiêu dùng, nhưng hệ quả là làm rối loạn thị trường. Giá xe mới giảm mạnh, lợi nhuận của các hãng và đại lý bị thu hẹp, đồng thời làm tổn hại uy tín của các thương hiệu nhỏ. Theo báo cáo của CADA, giá trung bình của xe điện tại Trung Quốc đã giảm 15% trong năm 2024, khiến nhiều nhà sản xuất rơi vào cảnh thua lỗ.
Neta và các hãng nhỏ bên bờ vực sụp đổ
Tình trạng dư thừa đã đẩy nhiều hãng xe nhỏ vào khủng hoảng tài chính nghiêm trọng. Neta, thương hiệu xe điện thuộc Zhejiang Hozon New Energy Automobile, là một ví dụ điển hình. Trong ba năm qua, Neta báo lỗ hơn 183 tỷ NDT (khoảng 25,2 tỷ USD), đồng thời gánh khoản nợ hơn 60 tỷ NDT với các nhà cung cấp. Doanh số của hãng sụt giảm thảm hại, từ 152.000 xe trong năm 2022 xuống còn 6.450 xe trong năm 2024, và chỉ giao được 110 xe trong tháng 1/2025. Đầu tuần này, công ty mẹ của Neta đã nộp đơn xin phá sản, đánh dấu một cột mốc đáng buồn cho ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc.
Các thương hiệu nhỏ khác như Hozon, WM Motor, và Aiways cũng đang đối mặt với nguy cơ tương tự, khi không thể cạnh tranh với các "ông lớn" như BYD hay Tesla trong bối cảnh thị trường nội địa bão hòa và chi phí sản xuất tăng cao.
Đẩy mạnh xuất khẩu để tồn tại
Trong bối cảnh nhu cầu nội địa chững lại, xuất khẩu trở thành "phao cứu sinh" cho các hãng xe Trung Quốc. Trong 5 tháng đầu năm 2025, BYD đã xuất khẩu khoảng 20% trong tổng số 1,76 triệu xe bán ra, tập trung vào các thị trường như Đông Nam Á, châu Âu, và Mỹ Latinh. Geely và Chery cũng tăng cường hiện diện tại thị trường quốc tế, với các mẫu xe điện giá rẻ như Geely Panda Mini hay Chery eQ7 đang thu hút sự chú ý tại Đông Nam Á.
Tuy nhiên, việc xuất khẩu cũng đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm các rào cản thuế quan tại Mỹ và EU, cũng như sự cạnh tranh từ các thương hiệu toàn cầu. EU gần đây đã áp thuế nhập khẩu bổ sung lên tới 38% đối với xe điện Trung Quốc, khiến các hãng phải tìm kiếm thị trường mới hoặc điều chỉnh chiến lược giá.
Giải pháp từ chính phủ và ngành công nghiệp
Trước tình trạng khủng hoảng, chính phủ Trung Quốc đã tăng cường giám sát ngành ô tô. Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin (MIIT) kêu gọi các nhà sản xuất thiết lập kế hoạch sản xuất hợp lý, phù hợp với nhu cầu thị trường thực tế. Các quy định mới yêu cầu các hãng xe hạn chế ép đại lý nhận hàng vượt quá khả năng tiêu thụ, đồng thời khuyến khích phát triển các mẫu xe chất lượng cao thay vì chạy đua giá rẻ.
Trong tuần qua, Hiệp hội Đại lý Ô tô Trung Quốc đã gửi thư ngỏ tới các nhà sản xuất, đề nghị hỗ trợ tài chính khẩn cấp và giảm giá bán lẻ trong vòng 30 ngày để giảm áp lực dòng tiền. Nhiều đại lý cũng kêu gọi các hãng xe áp dụng chính sách "bán hàng theo đơn đặt hàng" thay vì sản xuất hàng loạt, nhằm tránh lặp lại tình trạng tồn kho trong tương lai.
Nhìn về tương lai
Ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc đang đứng trước ngã rẽ quan trọng. Cuộc khủng hoảng dư thừa không chỉ là bài kiểm tra về năng lực quản lý của các hãng xe mà còn là cơ hội để tái cấu trúc ngành theo hướng bền vững hơn. Các chuyên gia nhận định rằng, để vượt qua giai đoạn khó khăn, các nhà sản xuất cần tập trung vào đổi mới công nghệ, nâng cao chất lượng sản phẩm, và xây dựng chiến lược xuất khẩu dài hạn.
Trong ngắn hạn, việc kiểm soát sản lượng và tối ưu hóa chuỗi cung ứng sẽ là chìa khóa để các hãng xe lớn như BYD và Geely duy trì vị thế. Đối với các thương hiệu nhỏ, việc tìm kiếm đối tác chiến lược hoặc sáp nhập với các công ty lớn hơn có thể là con đường duy nhất để tồn tại.