Google đã được "thai nghén" như thế nào và có một "tuổi thơ" ra sao khi "bố mẹ" của nó - hai nhà sáng lập - ban đầu có vẻ "không ưa nhau". Larry nghĩ Sergey kiêu ngạo. Sergey nghĩ Larry khó chịu. Nhưng mối ám ảnh về những đường liên kết (link) lại đưa họ đến với nhau, cùng sáng lập ra một tập đoàn tìm kiếm nổi tiếng.

Hai nhà sáng lập cãi nhau liên miên

Tất cả bắt đầu bằng một cuộc tranh cãi. Lần đầu tiên gặp Larry Page vào mùa hè 1995, Sergey Brin là một sinh viên năm thứ 2 khoa Khoa học máy tính tại Đại học Stanford. Bản chất thích đàn đúm, giao du, Brin đã xung phong làm "sinh viên tình nguyện", giúp đỡ các sinh viên năm thứ nhất trong quá trình nhập học. Page, một sinh viên kỹ thuật của trường Đại học Michigan, lọt vào nhóm của Brin.

"Ấn tượng ban đầu" không tốt tí nào. Hai người liên tục cãi nhau, tranh luận, về nhiều vấn đề, trong đó có giá trị của việc quy hoạch đô thị. "Brin sống rất xã hội, giỏi giao tiếp, cậu ấy thích gặp gỡ mọi người", Page nhớ lại, trái ngược với tính trầm lặng, ít nói của Page. "Tôi nghĩ cậu ta thật ngạo mạn. Cậu ta có những ý kiến rất mạnh mẽ về mọi thứ".

"Cả hai chúng tôi đều nhận thấy người kia kiêu căng", Brin phản pháo khi được biết về phản ứng của Page. "Nhưng chúng tôi cùng nói đó chỉ là đùa cợt. Rõ ràng, chúng tôi đã dành nhiều thời gian nói chuyện với nhau, vì thế mới có sản phẩm chung. Chúng tôi luôn đùa cợt để mọi thứ tiến lên". Lẽ ra Page và Brin đã "choảng" nhau, nhưng cả hai đều cùng làm cho mũi kiếm của nhau sắc bén hơn mà thôi.

Bắt đầu từ bài luận văn của Page

Mấy tháng sau, Page bắt đầu tìm kiếm đề tài cho bài luận văn của mình. Đây là một quyết định quan trọng, khi Page được bố - là một giáo sư khoa học máy tính ở Michigan State, nói rằng bài luận văn có thể hình thành nên toàn bộ sự nghiệp của người viết. Page đã chọn ra khoảng 10 ý kiến và nhận thấy bị thu hút bởi World Wide Web.

Page nhận thấy web hấp dẫn nhờ các tính chất toán học của nó. Mỗi máy tính đều có một điểm nút (node) và mỗi đường liên kết trên một trang web lại có một kết nối giữa các điểm nút - đây là một cấu trúc đồ thị khổng lồ. World Wide Web, Page lý luận, có thể là một đồ thị lớn nhất trên trái đất và nó đang phát triển ở tốc độ quá nhanh. Page bắt đầu suy nghĩ về các đường liên kết cấu trúc của Web.

Tháng 1/1996, Page bắt tay tiến hành dự án công cụ tìm kiếm đầu tiên mang tên BackRub. Lúc đó, Web đã có khoảng 10 triệu tài liệu và một số lượng các đường link (không biết bao nhiêu) liên kết giữa những tài liệu này. Chưa biết chính xác sẽ đi tới đâu, Page bắt đầu xây dựng dự án riêng của mình.

Sự phức tạp và quy mô của dự án BackRub đã thu hút Brin. Là một người thông minh từng tham gia nhiều dự án, Brin phát hiện ra tiền đề nằm sau BackRub thật quyến rũ, hấp dẫn. "Tôi đã nói chuyện với nhiều nhóm nghiên cứu" ở trường học, Brin nhớ lại, "và đây là dự án hấp dẫn nhất mà tôi thích làm, vừa vì nó liên quan đến Web - đại diện cho kiến thức con người - vừa vì tôi thích Page".

Tháng 3/1996, Page trình diễn dự án của anh với chỉ 1 trang duy nhất - là trang chủ - tại trường Stanford. Rất may, giờ đây Page đã làm việc với Brin. Brin là con trai của một nhà khoa học NASA và một giáo sư toán học của trường Đại học Maryland. Anh sinh ra ở Nga, di cư đến Mỹ cùng với gia đình năm 6 tuổi. Khi Brin còn là một học sinh phổ thông, anh được công nhận là một thần đồng toán học. Anh rời khỏi trường trung học sớm 1 năm để vào học trường Đại học Michigan. Khi tốt nghiệp, anh ngay lập tức đăng ký vào trường Stanford. Ở đây, với tài năng của mình, Brin được phép "không phải làm gì". "Thật tuyệt", Brin từng nói, đặc quyền này cho phép Brin tham gia vào các lớp học "phi khoa học" như chèo thuyền, bơi, lặn. Và anh tập trung năng lực thông minh của mình vào những dự án hấp dẫn hơn là vào việc học tập ở trường.

Cùng nhau, Page và Brin tạo ra một hệ thống xếp hạng (ranking), ban thưởng cho các website có nhiều đường liên kết đến và trừng phạt những trang không có đường liên kết. Chẳng hạn, nhiều trang web liên kết đến IBM.com. Những đường link này có thể của một đối tác kinh doanh trong ngành công nghệ, hay một nhà lập trình thiếu niên vừa mua chiếc ThinkPad nhân lễ Giáng Sinh. Ở góc độ con người, đối tác kinh doanh là một liên kết quan trọng với vị trí IBM trên thế giới. Nhưng làm thế nào một thuật toán hiểu được điều đó?

Đột phá của Page và Brin là tạo ra một thuật toán - tên là PageRank. Trở lại ví dụ trên, giả sử chỉ một số trang link đến trang của cậu bé thiếu niên. Ngược lại, có hàng ngàn trang link đến Intel và những trang này, tính trung bình, lại có hàng ngàn trang khác link đến họ. Lúc này, PageRank sẽ xếp trang của nhà lập trình thiếu niên ít quan trọng hơn trang web của Intel.

Dần dà, BackRub trở thành một công cụ tìm kiếm. Page và Brin nhận thấy các kết quả của BackRub tốt hơn hẳn so với các công cụ tìm kiếm lúc bấy giờ - là AltaVista và Excite, luôn đưa lại kết quả không liên quan. "Những công cụ tìm kiếm AltaVista và Excite chỉ để ý đến chữ (text), mà không để ý đến tín hiệu khác", Page nhớ lại. Tín hiệu khác chính là PageRank. Lúc này, Page và Brin biết họ cần phải tiến tới một cái gì to lớn hơn.

Hai nhà sáng lập đã đặt tên mới cho công cụ tìm kiếm của họ là Google. Họ công bố phiên bản Google đầu tiên trên trang web của trường Đại học Stanford vào tháng 8/1996 - 1 năm sau khi 2 người gặp nhau.

"Tuổi thơ" Google phải đi vay, mượn, ở nhờ

Google trở nên nổi tiếng trong trường Stanford. Như được tiếp thêm năng lượng, Brin và Page bắt đầu nâng cấp dịch vụ. Họ nhanh chóng nhận ra các công cụ tìm kiếm cần phải có lượng máy tính lớn. Không có tiền để mua máy mới, họ đã xin, mượn một ổ cứng từ phòng thí nghiệm mạng, một chiếc CPU thừa của khoa. Dùng căn phòng ngủ tập thể trong trường đại học của Page làm phòng thí nghiệm máy và sau khi chất đầy thiết bị trong phòng ngủ của Page, họ lại chuyển phòng ngủ của Brin thành một văn phòng và trung tâm lập trình.

Họ nối mọi thứ của mình vào mạng lưới băng rộng của trường Đại học Stanford. Lúc đó, dự án của hai người "ngốn" gần nửa băng tần của toàn bộ mạng Stanford, trong khi Stanford là một trong những trường được nối mạng tốt nhất trên hành tinh. Vào mùa thu năm 1996, dự án của họ liên tục khiến kết nối Internet của Stanford bị đứt. Thực tế, công cụ tìm kiếm của hai người đã dùng trang web của trường Đại học Stanford với tên miền google.stanford.edu.

"Chúng tôi may mắn đã được nhiều người ở Stanford ủng hộ", Page nhớ lại. "Họ không hề khiển trách gì về những nguồn tài nguyên mà chúng tôi sử dụng quá nhiều".

Giáo sư Jon Kleinberg của trường Đại học Cornell rất quan tâm đến tác phẩm của Page và Brin. Ông đã khuyên Page công bố nghiên cứu về PageRank trên một tờ báo khoa học. Nhưng Page nói anh ngại công bố, xuất bản. Lý do là "anh sợ một ai đó có thể ăn cắp ý tưởng của anh và với PageRank, Page cảm tưởng như anh đang có một công thức bí mật", Kleinberg nói.

Mặt khác, Page và Brin cũng muốn trải qua những gian khổ của việc thành lập và điều hành một công ty. Tuy vậy, cuối cùng họ cũng đã công bố tác phẩm của mình và tên miền google.com được đăng ký vào ngày 15/9/1997, theo trang web bách khoa toàn thư wikipedia. Hai người chính thức thành lập công ty Google Inc vào ngày 7/9/1998 tại gara của một người bạn ở California. Văn phòng của họ còn có cả một chiếc máy giặt, một máy sấy khô và một chiếc bồn tắm nước nóng. Ngoài ra, văn phòng còn có chỗ đỗ xe cho nhân viên đầu tiên mà Google tuyển dụng: Craig Silverstein - chính là giám đốc công nghệ hiện nay của Google.

Lúc đó, trang web Google.com, vẫn đang là bản beta, nhận khoảng 10.000 câu lệnh tìm kiếm mỗi ngày. Báo chí bắt đầu để ý đến trang web mới tinh luôn đưa ra những kết quả tìm kiếm liên quan với chủ đề. Các bài báo tán dương Google xuất hiện trên USA Today và Le Monde. Tháng 12 năm đó, tạp chí PC Magazine gọi Google là một trong số top 100 website và công cụ tìm kiếm của họ trong năm 1998. Ngày 21/9/1999, nhãn hiệu beta mới được gỡ khỏi Google.com. Google dần vươn ra thế giới.

Tên "Google" xuất phát từ một lỗi chính tả của từ "Googol", nghĩa là con số 1 được theo sau 100 con số 0. Ngày nay, "google" đã trở thành một động từ. Trong từ điển Oxford English Dictionary năm 2006, từ "google" được định nghĩa là "dùng công cụ tìm kiếm Google để lấy thông tin trên mạng Internet".