Xu hướng dịch chuyển sang "sân chơi" UPCoM của các định chế tài chính

Trong bối cảnh thị trường chứng khoán Việt Nam ngày càng phát triển, việc một Công ty Quản lý Quỹ (CTQLQ) lựa chọn niêm yết trên sàn UPCoM (Unlisted Public Company Market) thay vì các sàn lớn như HOSE hay HNX đang trở thành một nước đi chiến lược thú vị. Động thái này không đơn thuần là tìm kiếm một nơi giao dịch, mà còn chứa đựng nhiều tín hiệu quan trọng về sức khỏe tài chính và định hướng phát triển của doanh nghiệp mà nhà đầu tư cần phân tích kỹ lưỡng. Điển hình nhất cho xu hướng này chính là sự kiện CTCP Quản lý Quỹ Đầu tư Dragon Capital Việt Nam (DCVFM) đưa hơn 31 triệu cổ phiếu lên giao dịch trên UPCoM, thu hút sự chú ý lớn từ giới tài chính đầu tư.

Tại sao UPCoM là lựa chọn chiến lược thay vì HOSE?

Nhiều nhà đầu tư thường mặc định rằng các doanh nghiệp lên UPCoM là kém chất lượng, nhưng đối với đặc thù ngành quản lý quỹ, nhận định này chưa hoàn toàn chính xác. Quyết định chọn UPCoM thường xuất phát từ những tính toán thực tế về rào cản gia nhập và chi phí cơ hội. Để niêm yết trên HOSE, doanh nghiệp cần đáp ứng các điều kiện khắt khe như vốn điều lệ trên 120 tỷ đồng, có lãi 2 năm liên tiếp và không có lỗ lũy kế. Trong khi đó, UPCoM cung cấp một môi trường "dễ thở" hơn với thủ tục nhanh gọn và chi phí tư vấn thấp hơn đáng kể.

Đối với nhiều công ty quản lý quỹ, UPCoM đóng vai trò như một bước đệm hay còn gọi là môi trường "Sandbox". Đây là nơi để họ làm quen với áp lực công bố thông tin đại chúng và tạo thanh khoản ban đầu cho cổ đông hiện hữu trước khi đủ tiềm lực chuyển sang các sàn lớn hơn. Đặc biệt, với các công ty có cấu trúc sở hữu phức tạp hoặc yếu tố nước ngoài đậm đặc như Dragon Capital, việc niêm yết trên HOSE có thể gặp nhiều vướng mắc về "room ngoại" và quy trình công bố thông tin nhạy cảm liên quan đến danh mục đầu tư. UPCoM cho phép họ linh hoạt hơn trong giai đoạn đầu để dò xét phản ứng thị trường và định hình mức giá kỳ vọng (Price Discovery) mà không chịu áp lực thanh khoản quá lớn.

Một yếu tố tế nhị nhưng quan trọng khác là bài toán thanh khoản nội bộ. Việc niêm yết là phương án tối ưu để hiện thực hóa lợi nhuận cho các cổ đông sáng lập hoặc thực hiện chính sách ESOP cho cán bộ nhân viên. Sau nhiều năm cống hiến, nhân viên cần một kênh chính thống để quy đổi cổ phiếu thưởng thành tiền mặt và UPCoM là nơi phù hợp nhất để thực hiện việc này nhanh chóng, minh bạch hơn so với giao dịch trên thị trường phi tập trung (OTC).

Phân tích sâu thương vụ Dragon Capital (DCVFM)

Việc "gã khổng lồ" Dragon Capital lựa chọn UPCoM là một ví dụ điển hình cho chiến lược này. Cần làm rõ rằng đây là cổ phiếu của chính công ty quản lý quỹ, đơn vị đang vận hành các quỹ danh tiếng như VEIL hay Diamond ETF, chứ không phải là chứng chỉ quỹ. Với vị thế là đơn vị dẫn đầu thị trường về tổng tài sản quản lý (AUM) và quy mô vốn điều lệ hơn 300 tỷ đồng, cổ phiếu của DCVFM mang những đặc điểm rất riêng biệt so với phần còn lại của thị trường.

Xét về góc độ đầu tư, cổ phiếu này mang dáng dấp của một "cỗ máy in tiền" (cash-cow). Mô hình kinh doanh của công ty quản lý quỹ thường ít thâm dụng vốn vì không cần xây dựng nhà máy hay nhập nguyên liệu, lợi nhuận chủ yếu đến từ phí quản lý và phí thưởng. Do đó, khả năng chi trả cổ tức bằng tiền mặt của DCVFM là rất cao. Hơn nữa, khi thị trường chứng khoán Việt Nam được nâng hạng, dòng vốn ngoại đổ vào sẽ giúp các công ty đầu ngành như Dragon Capital hưởng lợi trực tiếp từ quy mô phí quản lý gia tăng.

Tuy nhiên, nhà đầu tư cũng cần nhìn nhận rõ những rủi ro hiện hữu. Kết quả kinh doanh của DCVFM có tính chu kỳ cực cao và phụ thuộc trực tiếp vào chỉ số VN-Index. Khi thị trường sập, giá trị tài sản ròng (NAV) của các quỹ giảm kéo theo doanh thu từ phí quản lý và phí thưởng sụt giảm mạnh, điều này đã được phản ánh qua báo cáo bán niên năm 2025. Ngoài ra, rủi ro "chảy máu chất xám" cũng là yếu tố then chốt, bởi tài sản lớn nhất của họ là đội ngũ chuyên gia (Fund Managers). Nếu nhân sự chủ chốt rời đi sau khi đã chốt lời cổ phiếu, hiệu quả đầu tư dài hạn có thể bị ảnh hưởng.

Cơ hội và rủi ro cho nhà đầu tư cá nhân

Khi tham gia vào "sân chơi" UPCoM với các mã cổ phiếu ngành quỹ, nhà đầu tư đối mặt với biên độ dao động lớn lên tới +/-15%. Đây là con dao hai lưỡi, mang lại cơ hội sinh lời nhanh nếu bắt đúng sóng tăng trưởng nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro lớn. Vấn đề thanh khoản là "tử huyệt" của sàn này, với lượng cổ phiếu trôi nổi (free-float) thường thấp như trường hợp của DCVFM, việc mua gom số lượng lớn hoặc thoát hàng khi thị trường biến động là điều không dễ dàng.

Bên cạnh đó, chuẩn mực minh bạch thông tin trên UPCoM thấp hơn so với HOSE đòi hỏi nhà đầu tư phải có kỹ năng "soi" báo cáo tài chính (Due Diligence) kỹ lưỡng hơn. Bạn cần xác định rõ mục đích lên sàn của doanh nghiệp là để huy động vốn mở rộng hay để ban lãnh đạo thoái vốn. Nếu nhận thấy áp lực bán ra quá lớn từ cổ đông nội bộ ngay khi lên sàn, đó là một tín hiệu cảnh báo tiêu cực cần thận trọng.

Việc một công ty quản lý quỹ như Dragon Capital niêm yết trên UPCoM giống như một "bữa tiệc kín" được hé mở cho công chúng, mang lại cơ hội tiếp cận cổ phiếu của những định chế tài chính hàng đầu. Đối với nhà đầu tư giá trị dài hạn, đây là mã cổ phiếu đáng đưa vào danh mục theo dõi tại Vinathis.com/news để chờ đợi các báo cáo tài chính kiểm toán đầy đủ. Nếu tỷ suất cổ tức duy trì ở mức hấp dẫn trên 10%/năm, đây sẽ là kênh đầu tư vượt trội so với gửi tiết kiệm.

Ngược lại, với nhà đầu tư lướt sóng, sự thận trọng là vô cùng cần thiết. Biên độ giao động lớn cộng hưởng với thanh khoản thấp có thể khiến dòng vốn bị kẹt nếu mua đuổi trong những phiên hưng phấn đầu tiên. Hãy ưu tiên phân tích kỹ lưỡng chất lượng tài sản và chiến lược của ban lãnh đạo trước khi đưa ra quyết định giải ngân.