1. Tổng quan về Tiki.vn
Tiki, ra đời vào tháng 3/2010, khởi đầu là một trang web bán sách trực tuyến và nhanh chóng mở rộng thành một sàn TMĐT đa ngành, cung cấp hơn 300.000 sản phẩm thuộc 12 lĩnh vực như sách, đồ điện tử, mỹ phẩm, và hàng tiêu dùng. Với phương châm “Tìm kiếm & Tiết kiệm”, Tiki đã định vị mình là một trong những nền tảng TMĐT hàng đầu tại Việt Nam, từng xếp hạng thứ 2 trong nước và thứ 6 khu vực Đông Nam Á . Tuy nhiên, trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt, Tiki đang đối mặt với nhiều thách thức để duy trì vị thế.

2. Tình hình kinh doanh và tài chính của Tiki
2.1. Hiệu quả kinh doanh
Tiki đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển, từ tăng trưởng mạnh mẽ đến suy giảm thị phần trong những năm gần đây. Dưới đây là một số số liệu chính về hiệu quả kinh doanh:

• Doanh thu và thị phần: Theo EcomHeat (YouNet ECI), tổng giá trị giao dịch (GMV) của Tiki trong 5 tháng đầu năm 2023 đạt khoảng 2.320 tỷ đồng, chỉ chiếm 1,4% thị phần TMĐT Việt Nam, so với Shopee (65%) và Lazada (31,8%). Trong 9 tháng đầu năm 2024, Tiki ghi nhận tăng trưởng GMV 38,1% so với quý trước, nhưng vẫn không cải thiện đáng kể thị phần. Điều này cho thấy Tiki đang bị các đối thủ như Shopee và TikTok Shop vượt xa về quy mô. Đến những tháng đầu năm 2025 thì doanh thu của Tiki dường như quay về mốc ...0%
• Lỗ lũy kế: Tiki liên tục báo lỗ trong nhiều năm do chiến lược “đốt tiền” để giành thị phần. Theo báo cáo thường niên của VNG, Tiki lỗ sau thuế 178 tỷ đồng (2016), 282 tỷ đồng (2017), 756 tỷ đồng (2018), và đỉnh điểm 1.765 tỷ đồng (2019). Đến năm 2020, lỗ giảm mạnh xuống còn 3,8 tỷ đồng, nhưng năm tài chính 2022 (kết thúc tháng 3/2022), ghi nhận doanh thu giảm 7% và lỗ hoạt động tăng 39% do chi phí vận hành tăng 4%. 
• Tái cơ cấu năm 2023-2024: Năm 2023 được Tiki gọi là “khoảng tĩnh” để tập trung tái cơ cấu, nâng cấp hạ tầng công nghệ và dịch vụ. Giá trị đơn hàng bình quân (AOV) tăng 25% so với cùng kỳ, nhưng công ty không tập trung vào marketing hay mở rộng thị phần, dẫn đến sự sụt giảm về độ nhận diện, và đến 2025 thì coi như hụt hơi với các đối thủ còn lại về độ phủ thị trường.

2.2. Hoạt động tài chính và gọi vốn
Tiki là một trong những startup TMĐT thành công trong việc gọi vốn, với tổng cộng khoảng 670 triệu USD từ các quỹ đầu tư lớn:

• Các vòng gọi vốn nổi bật:

  • 2012: Nhận đầu tư từ CyberAgent Ventures (Nhật Bản)
  • 2013: Tập đoàn Sumitomo (Nhật Bản) rót vốn
  • 2015: VNG đầu tư 384 tỷ đồng, chiếm 38% cổ phần
  • 2017: JD.com (Trung Quốc) rót 1.000 tỷ đồng
  • 2020: Huy động 130 triệu USD từ Northstar Group (Singapore) và các nhà đầu tư Hàn Quốc
  • 2021: Gọi vốn thành công 258 triệu USD (Series E) từ AIA Group và 5 nhà đầu tư khác

• Cơ cấu cổ đông: Đến hiện tại, các cổ đông lớn bao gồm VNG (15,18% sau hoán đổi cổ phần vào Tiki Global Pte Ltd năm 2021), JD.com, EDBI (Singapore), STIC, KIP (Hàn Quốc), và CyberAgent Ventures, Sumitomo (Nhật Bản). Các nhà đầu tư Việt Nam vẫn nắm trên 50% cổ phần, khẳng định Tiki là doanh nghiệp Việt Nam. Tuy nhiên, JD.com đã rút khỏi thị trường Đông Nam Á để tập trung vào Trung Quốc, và VNG cũng giảm ưu tiên với Tiki, làm giảm nguồn lực tài chính.
• Tình hình tài chính hiện tại: Khoản đầu tư của VNG vào Tiki (510 tỷ đồng) đã bị “ăn mòn” hoàn toàn do lỗ lũy kế. Năm 2022, VNG ghi nhận lỗ kỷ lục 1.315 tỷ đồng, phần lớn do ảnh hưởng từ Tiki. Tiki vẫn phụ thuộc vào vốn đầu tư để duy trì hoạt động, nhưng từ năm 2021 đến nay, chưa có thêm vòng gọi vốn mới, đặt ra thách thức lớn về dòng tiền.

2.3. Hoạt động kinh doanh hiện tại
Tiki tập trung vào chiến lược “Tốt & Nhanh”, nhấn mạnh hàng chính hãng 100% và giao hàng nhanh (TikiNOW 2 giờ tại TP.HCM và Hà Nội). Công ty vận hành mô hình kết hợp 1P (Tiki Trading tự nhập hàng) và 3P (đối tác thứ ba), với quy trình kiểm duyệt chất lượng nghiêm ngặt, giúp tỷ lệ trả hàng dưới 0,6% - thấp nhất thị trường. Tiki sở hữu 10 trung tâm xử lý hàng hóa (fulfillment centers) với tổng diện tích 60.000 m², là một trong những hệ thống kho vận mạnh nhất Việt Nam.
Năm 2024, Tiki ra mắt chiến dịch “Chọn Tiki – Mua hàng thật, dễ thật”, nhấn mạnh chất lượng sản phẩm và trải nghiệm khách hàng. Công ty cũng đầu tư mạnh vào AI để tối ưu xử lý đơn hàng và giao diện ứng dụng, nhằm cạnh tranh trong giai đoạn cao điểm. Tuy nhiên, Tiki bị phạt hành chính vào ngày 1/2/2024 bởi Thanh tra Bộ TT&TT do vi phạm hành chính, cho thấy một số vấn đề trong vận hành.

3. Phân tích thị trường TMĐT Việt Nam
3.1. Tổng quan thị trường
Thị trường TMĐT Việt Nam đang tăng trưởng mạnh mẽ, với doanh thu B2C đạt 15 tỷ USD năm 2020 và dự báo đạt 33 tỷ USD vào năm 2025, xếp thứ ba ASEAN sau Indonesia và Thái Lan. Trong 9 tháng đầu năm 2024, tổng doanh số TMĐT đạt 227,7 nghìn tỷ đồng, tăng 37,66% so với cùng kỳ. Các yếu tố thúc đẩy bao gồm:

• Dân số trẻ và thói quen mua sắm trực tuyến: 75% người tiêu dùng Việt Nam ưa thích mua sắm online do tiện lợi, giá rẻ, và khả năng so sánh sản phẩm
• Sự thâm nhập của Internet và smartphone: Tỷ lệ người dùng smartphone tìm kiếm thông tin mua sắm đạt 48%
• Cạnh tranh khốc liệt: Tiktok shop và Shopee chiếm 83% thị phần (gần 100 nghìn tỷ đồng), Lazada 10% (10,5 nghìn tỷ đồng), còn Tiki  và một số trang khác chiế thị phần còn lại.

3.2. Các đối thủ chính

• Tiktok Shop: Dẫn đầu thị trường nhờ chiến lược giá rẻ, đa dạng sản phẩm, và đầu tư mạnh vào marketing và hỗ trợ khách hàng.
• Shopee nhận 6,6 tỷ USD đầu tư từ 2018-2020, vượt xa mọi nền tảng khác nên có cơ sở tài chính vững mạnh bỏ xa các đối thủ phía sau.
• Lazada: Đứng thứ ba tại Việt Nam, được Alibaba rót 4,4 tỷ USD trong cùng kỳ, tập trung vào logistics và trải nghiệm khách hàng
• Tiki và các nền tảng khác: tăng trưởng chậm lại và có dấu hiệu hụt hơi khỏi thị trường TMĐT Việt Nam.

3.3. Thách thức và cơ hội

• Thách thức:
  • Cạnh tranh về giá: Thị trường Việt Nam chuộng sản phẩm giá rẻ và đa dạng, nơi Shopee và TikTok Shop chiếm ưu thế, trong khi Tiki tập trung vào chất lượng và dịch vụ, dẫn đến chi phí vận hành cao
  • Hụt vốn: Tiki phụ thuộc vào vốn đầu tư, nhưng các đối thủ như Shopee và Lazada có nguồn lực tài chính mạnh hơn từ các tập đoàn mẹ (Sea Group và Alibaba)
  • Sự suy giảm thị phần: Tiki đã rơi khỏi top 3 vào tay các đối thủ, và gần như “biến mất” trong nhận thức người tiêu dùng năm 2023 đến nay.
• Cơ hội:
  • Nhu cầu hàng chính hãng: Người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến chất lượng, phù hợp với định vị của Tiki
  • Tăng trưởng TMĐT: Với tốc độ tăng trưởng 30% mỗi năm, thị trường vẫn còn dư địa để Tiki khai thác nếu tìm được mô hình kinh doanh bền vững
  • Công nghệ và logistics: Hệ thống kho vận và đầu tư vào AI giúp Tiki duy trì lợi thế về giao hàng nhanh và trải nghiệm khách hàng

4. Nhận định về khả năng tồn tại của Tiki
4.1. Tiki có thể trụ vững không?
Tiki đang đối mặt với nguy cơ bị “nối gót” các sàn TMĐT đã thất bại như Adayroi, Lotte, hay Leflair, do:

• Lỗ lũy kế kéo dài: Với khoản lỗ lên đến 1.765 tỷ đồng năm 2019 và chưa có dấu hiệu sinh lời, Tiki phụ thuộc nặng vào vốn đầu tư. Việc không gọi được vốn mới từ năm 2021 đến nay khiến công ty đứng trước rủi ro cạn kiệt dòng tiền
• Mất thị phần: Thị phần giảm gần về 0 và sự vượt mặt của TikTok Shop cho thấy Tiki đang mất sức hút trong cuộc đua TMĐT
• Rút lui của cổ đông: Sự thoái vốn của JD.com và giảm ưu tiên từ VNG làm Tiki thiếu hậu thuẫn tài chính mạnh mẽ

Tuy nhiên, Tiki vẫn có một số lợi thế để tồn tại nếu tận dụng tốt:

• Định vị hàng chính hãng: Cam kết 100% hàng chính hãng và tỷ lệ trả hàng thấp (0,6%) giúp Tiki xây dựng niềm tin với phân khúc khách hàng trung – cao cấp
• Hệ thống logistics mạnh: Dịch vụ TikiNOW và 10 trung tâm xử lý hàng hóa là lợi thế cạnh tranh về tốc độ giao hàng
• Tái cơ cấu tích cực: Năm 2023 đến nay, Tiki tập trung cải thiện công nghệ và quy trình, giúp tăng AOV 25% và duy trì sự ổn định trong giai đoạn cao điểm

4.2. Liệu Tiki có nối gót các sàn TMĐT thất bại?
Để tránh kịch bản phá sản, Tiki cần giải quyết các bài toán sau:

1. Tìm nguồn vốn mới hoặc đối tác chiến lược: Việc sáp nhập với Sendo ( nay thành Sendo Farm)  từng được đề xuất năm 2020 nhưng không thành công. Tiki có thể cần một đối tác tài chính hoặc sáp nhập với một nền tảng mạnh hơn để duy trì hoạt động
2. Xoay trục mô hình kinh doanh: Tiki đang cân nhắc chuyển sang hệ sinh thái dịch vụ tài chính, tương tự Amazon với AWS và quảng cáo số. Mô hình này có thể giúp giảm phụ thuộc vào TMĐT thua lỗ và tạo nguồn thu bền vững.
3. Tăng cường marketing và mở rộng tệp khách hàng: Tiki cần đầu tư mạnh hơn vào quảng cáo và chương trình khuyến mãi để cạnh tranh với Shopee và TikTok Shop, vốn đang chi phối thị trường nhờ các chiến dịch truyền thông rầm rộ

4.3. Dự báo triển vọng
Dựa trên các phân tích trên, Tiki có khả năng tồn tại nếu thực hiện được các bước cải tổ sau:

• Ngắn hạn (1-2 năm): Tiki cần tập trung vào tối ưu chi phí vận hành, tận dụng AI và logistics để duy trì lợi thế giao hàng nhanh. Đồng thời, công ty phải tìm kiếm nguồn vốn mới để tránh nguy cơ cạn kiệt dòng tiền.
• Trung hạn (3-5 năm): Xoay trục sang các dịch vụ tài chính hoặc công nghệ (như ví điện tử, quảng cáo số) có thể là “cứu cánh” để Tiki giảm lỗ và tạo nguồn thu ổn định.
• Dài hạn: Nếu không thể cạnh tranh trực tiếp với Shopee hay TikTok Shop, Tiki có thể tìm một thị trường ngách (ví dụ: hàng cao cấp, sản phẩm độc quyền) để duy trì vị thế.

Tuy nhiên, nếu Tiki không thể huy động vốn hoặc không tìm được mô hình kinh doanh bền vững trong 1-3 năm tới, nguy cơ phá sản hoặc bị thâu tóm là rất cao, tương tự các sàn TMĐT đã thất bại trước đó.

5. Tổng quan tình hình...
Thị trường TMĐT Việt Nam đang tăng trưởng mạnh nhưng cũng cực kỳ khốc liệt, với sự thống trị của Shopee, Lazada, và sự nổi lên của TikTok Shop. Tiki, dù sở hữu lợi thế về logistics, chất lượng sản phẩm, và công nghệ, đang đối mặt với thách thức lớn về tài chính và thị phần. Với lỗ lũy kế kéo dài, sự rút lui của các cổ đông lớn, và cạnh tranh gay gắt, Tiki cần một chiến lược đột phá để tồn tại. Việc xoay trục sang hệ sinh thái dịch vụ tài chính hoặc tìm kiếm đối tác chiến lược là những hướng đi tiềm năng. Tuy nhiên, nếu không thể vượt qua bài toán dòng tiền và thị phần, Tiki có nguy cơ trở thành một cái tên tiếp theo “ra đi” trong cuộc chiến TMĐT Việt Nam.