Hành trình ấy không chỉ là câu chuyện của những dòng GPU trứ danh, mà còn là bản hùng ca về tầm nhìn, sự kiên định và khả năng tái thiết liên tục – ngay cả khi đối mặt với vực thẳm phá sản.

Khởi đầu khiêm tốn với tầm nhìn lớn (1993–1999)

NVIDIA được thành lập vào tháng 4 năm 1993 bởi ba kỹ sư – Jensen Huang, Chris Malachowsky và Curtis Priem – với khát vọng chế tạo các bộ xử lý đồ họa 3D hiệu suất cao cho thế hệ game tương lai. Tuy nhiên, sản phẩm đầu tay NV1 (1995) nhanh chóng trở thành cú ngã đau đớn. Thiết kế phức tạp, chi phí cao và sai nhịp với DirectX khiến NV1 không thể cạnh tranh, dẫn đến doanh thu tệ hại: chỉ bán được 1.000 trong tổng số 250.000 chiếc sản xuất – suýt kéo công ty vào phá sản.

May mắn thay, sau bài học đó, NVIDIA khôn ngoan rút khỏi dự án NV2 với Sega bằng một nước cờ đầy rủi ro: ký khống hợp đồng yêu cầu hủy bỏ, nhưng chấp nhận chi trả đủ khoản thanh lý. Sega đồng ý. NVIDIA sống sót, và từ tro tàn NV1, họ cho ra đời dòng RIVA 128 (1997) – cú hích thương mại đầu tiên với hơn 1 triệu card bán trong 4 tháng.

Bước ngoặt công nghệ: khai sinh GPU và định hình tương lai (1999–2010)

Năm 1999, NVIDIA chính thức đặt dấu ấn trong lịch sử công nghệ khi ra mắt GeForce 256 – bộ xử lý đồ họa đầu tiên trên thế giới được gọi là “GPU” (Graphics Processing Unit). Không còn chỉ xử lý hiển thị, GPU giờ đây là một đơn vị tính toán song song độc lập, mở đường cho một kỷ nguyên đồ họa 3D chân thực trong game và hình ảnh số.

Đến năm 2006, NVIDIA tiếp tục tạo đột phá với CUDA – giao diện lập trình cho phép sử dụng GPU để giải quyết các bài toán khoa học, trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn. Trong một bài kiểm tra thực tế năm 2012, nhóm nghiên cứu tại Stanford dùng GPU NVIDIA để huấn luyện mạng nơ-ron AlexNet, đánh bại mọi đối thủ trong cuộc thi ImageNet – sự kiện được xem là khởi đầu của “AI deep learning boom”.

Tái định nghĩa chính mình:  từ đồ họa sang trí tuệ nhân tạo (2010–2020)

Từ một công ty “chuyên card màn hình”, NVIDIA tái định hình mình như động cơ tính toán của thế kỷ 21. Họ dấn thân vào lĩnh vực AI, data center, siêu máy tính, ô tô tự lái, và thậm chí là mô phỏng sinh học. GPU của NVIDIA nhanh chóng trở thành tiêu chuẩn vàng cho điện toán tăng tốc.

Năm 2019, hãng chi 6,8 tỷ USD mua lại Mellanox Technologies – nhà sản xuất giải pháp kết nối tốc độ cao cho trung tâm dữ liệu. Thương vụ này giúp NVIDIA sở hữu trọn vẹn chuỗi cung ứng từ GPU, bộ nhớ đến mạng tốc độ cao – điều kiện tiên quyết cho các hệ thống AI khổng lồ.

Bình minh của kỷ nguyên AI – Và NVIDIA trở thành trụ cột của công nghệ (2020–2025)

Kể từ đại dịch COVID-19 và sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo, vai trò của NVIDIA trở nên không thể thay thế. Các tập đoàn như OpenAI, Google, Meta hay Amazon đổ hàng tỷ USD để mua chip H100 “Hopper” và xây dựng siêu máy chủ huấn luyện AI. Trong thế giới nơi AI là "vũ khí hạt nhân mới", thì GPU của NVIDIA chính là nhà máy điện duy trì cả hệ thống.

Từ năm 2022–2025, doanh thu từ mảng trung tâm dữ liệu của NVIDIA tăng vọt, vượt cả game truyền thống. Công ty giờ đây chiếm trên 80% thị phần GPU cho AI toàn cầu. CUDA trở thành ngôn ngữ “mặc định” cho điện toán song song.

Những cột mốc tài chính lịch sử:

Từ một startup suýt phá sản vì một thiết kế GPU thất bại, NVIDIA đã vượt qua mọi chu kỳ khủng hoảng tài chính – từ dot-com 2000, khủng hoảng 2008 đến cú sốc crypto – để định hình lại cả một ngành công nghiệp.

Vị thế hiện tại: trái tim của kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo

NVIDIA không còn là công ty bán card đồ họa, mà đã trở thành hệ sinh thái hạ tầng AI toàn cầu. GPU của họ chạy trên hơn 384 trong 500 siêu máy tính mạnh nhất thế giới, vận hành các trung tâm dữ liệu trị giá hàng trăm tỷ USD của các Big Tech, và trở thành “trái tim” của các mô hình ngôn ngữ lớn như GPT, Gemini, Claude hay LLaMA.

Ở thời điểm tháng 7/2025, NVIDIA là công ty có giá trị vốn hóa lớn nhất lịch sử nhân loại, vượt mặt Apple, Microsoft và Amazon. Giá trị của họ – xét về công nghệ, chiến lược và tầm nhìn – còn vượt xa con số 4.000 tỷ USD.

Có thể nói. nếu AI là dầu mỏ mới, thì NVIDIA chính là “OPEC” thời đại số. Và Jensen Huang – người sáng lập, vẫn là CEO duy nhất từ ngày đầu – là kiến trúc sư vĩ đại đứng sau đế chế công nghệ này. Hành trình NVIDIA là minh chứng sống động rằng: đằng sau mọi cuộc cách mạng công nghệ luôn là những quyết định mạo hiểm, những lần tái thiết đầy đau đớn – và một niềm tin không lay chuyển vào tương lai.

Nguồn dữ liệu tham khảo: NVIDIA, Bloomberg, CNBC, Reuters, The Verge, Financial Times (2023–2025)
 

Hành trình doanh nghiệp có vốn hoá cán mốc 4.000 tỷ đô đầu tiên trên thế giới của Nvidia