Với tư cách là người bảo trợ, cố vấn chiến lược và nhà đầu tư lớn, Shark Bình sẽ phải đối mặt với những nguy cơ và chế tài gì nếu bị cáo buộc vi phạm? Bài viết này sẽ phân tích vụ việc dưới góc độ pháp lý một cách khách quan và cụ thể.

Trước hết, cần phải khẳng định nguyên tắc cốt lõi của pháp luật tố tụng hình sự: suy đoán vô tội. Bất kỳ ai cũng được coi là không có tội cho đến khi có bản án kết tội của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật. Bài phân tích này chỉ tập trung vào việc nhận diện các rủi ro pháp lý tiềm tàng dựa trên các quy định hiện hành.

Bối cảnh vụ việc & vai trò của Shark Bình:

Antex được giới thiệu là một hệ sinh thái tài chính phi tập trung (DeFi) đầy tham vọng, với sự hậu thuẫn và đầu tư lên tới 2,5 triệu USD từ Quỹ Next100 của Shark Bình. Chính ông cũng công khai xuất hiện với vai trò "Cố vấn chiến lược", một chức danh đủ để tạo ra một "bảo chứng niềm tin" khổng lồ, thu hút hàng ngàn nhà đầu tư rót tiền vào token ANTEX.

Tuy nhiên, sau khi huy động vốn thành công, token ANTEX đã mất gần như toàn bộ giá trị. Dự án sau đó "vẽ lại chart" bằng cách đổi tên thành Rabbit (RAB) nhưng cũng nhanh chóng đi vào quên lãng. Website, các kênh mạng xã hội biến mất, để lại sự thua lỗ nặng nề và nỗi phẫn nộ cho nhà đầu tư.

Mãi gần đây, Shark Bình mới lên tiếng và cho rằng mình cũng là "nạn nhân", bị đội ngũ phát triển "phản bội". Dưới góc độ pháp lý, lời giải thích này có thể là một tình tiết để xem xét, nhưng nó không dễ dàng loại bỏ trách nhiệm liên đới, đặc biệt là khi vai trò ban đầu của ông là một người bảo trợ tích cực.

"Vùng xám" pháp lý và những hiểu lầm chết người:

Nhiều người cho rằng vì tiền điện tử (crypto) chưa được pháp luật Việt Nam công nhận là tài sản hay tiền tệ, nên sẽ không có chế tài xử lý. Đây là một hiểu lầm cực kỳ nguy hiểm.

Đúng là chúng ta chưa có một khung pháp lý riêng cho tài sản số. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là các hành vi vi phạm pháp luật sử dụng "vỏ bọc" crypto sẽ được miễn trừ. Các cơ quan tố tụng hoàn toàn có thể và đã áp dụng các quy định trong Bộ luật Hình sự hiện hành để khởi tố các vụ án liên quan. Vấn đề không nằm ở chỗ đối tượng là "token" hay "coin", mà nằm ở bản chất của hành vi: có dấu hiệu gian dối để chiếm đoạt tiền của người khác hay không?

Các rủi ro pháp lý trọng yếu Shark Bình có thể đối mặt:

Nếu các nhà đầu tư có đơn tố giác và cơ quan điều tra vào cuộc, đây là những chế tài tiềm tàng mà Shark Bình có thể phải đối diện:

1. Rủi ro lớn nhất: Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản (Điều 174, Bộ luật Hình sự 2015)

Đây là tội danh có khả năng được xem xét cao nhất trong các vụ huy động vốn tiền điện tử có dấu hiệu lừa đảo. Để cấu thành tội này, cần chứng minh được các yếu tố sau:

• Hành vi khách quan: Dùng thủ đoạn gian dối để chiếm đoạt tài sản của người khác.

  • Thủ đoạn gian dối: Trong vụ Antex, cơ quan điều tra có thể xem xét các hành vi như: đưa ra thông tin không đúng sự thật về tiềm năng dự án, về đội ngũ phát triển; sử dụng uy tín của Shark Bình để quảng bá rầm rộ, tạo niềm tin cho nhà đầu tư rằng đây là một dự án nghiêm túc; hứa hẹn về lợi nhuận "khủng" và tương lai của token. Việc dự án sụp đổ, đội ngũ "biến mất" và token trở thành vô giá trị là những biểu hiện rõ ràng của hậu quả.

  • Hành vi chiếm đoạt tài sản: Nhà đầu tư đã dùng tiền thật (Việt Nam Đồng) để mua token. Dòng tiền này hoàn toàn có thể truy vết được. Dù crypto chưa được coi là tài sản, nhưng số tiền thật mà nhà đầu tư đã mất chính là đối tượng bị chiếm đoạt.

• Mặt chủ quan: Lỗi cố ý trực tiếp. Đây là yếu tố khó chứng minh nhất. Cơ quan điều tra sẽ phải làm rõ liệu những người đứng sau dự án (bao gồm cả những người bảo trợ) có biết trước rằng dự án không khả thi, không có giá trị thật và chỉ lập ra với mục đích huy động tiền rồi chiếm đoạt hay không.

Nếu bị kết tội, khung hình phạt cho tội này rất nghiêm khắc, có thể lên đến 20 năm tù hoặc tù chung thân nếu số tiền chiếm đoạt từ 500.000.000 đồng trở lên.

2. Trách nhiệm với vai trò đồng phạm

Trong một vụ án hình sự, không chỉ người trực tiếp thực hiện hành vi (người thực hành) mới bị truy cứu. Với vai trò "Cố vấn chiến lược", "nhà đầu tư lớn" và là người tích cực quảng bá, Shark Bình có thể bị xem xét vai trò đồng phạm giúp sức.

Theo luật, người giúp sức là người tạo ra những điều kiện tinh thần hoặc vật chất cho việc thực hiện tội phạm. Việc Shark Bình dùng uy tín, hình ảnh của mình để thu hút nhà đầu tư có thể bị diễn giải là đã tạo ra "điều kiện tinh thần", giúp cho những người chủ mưu thực hiện hành vi lừa đảo một cách dễ dàng hơn.

3. Trách nhiệm bồi thường thiệt hại dân sự
Bên cạnh trách nhiệm hình sự, trách nhiệm dân sự là điều gần như chắc chắn. Trong trường hợp có bản án hình sự, các nhà đầu tư (với tư cách là bị hại) có quyền yêu cầu những người bị kết tội phải liên đới bồi thường toàn bộ số tiền họ đã đầu tư và bị thiệt hại. Ngay cả khi không có vụ án hình sự, các nhà đầu tư vẫn có thể khởi kiện một vụ án dân sự để đòi lại tài sản.

Vụ việc Antex Token là một bài học đắt giá cho toàn thị trường. Nó cho thấy việc một người nổi tiếng đặt tên tuổi của mình sau một dự án tài chính công nghệ cao đi kèm với trách nhiệm pháp lý to lớn như thế nào.

Dù Shark Bình khẳng định mình là nạn nhân, nhưng dưới góc độ pháp lý, vai trò và những hành động của ông trong giai đoạn đầu của dự án sẽ là những yếu tố then chốt được cơ quan chức năng xem xét. "Vùng xám" của pháp luật không phải là tấm khiên an toàn cho bất kỳ ai. Ngược lại, khi có thiệt hại xảy ra, các quy định pháp luật hiện hành, đặc biệt là về tội lừa đảo, vẫn đủ sức mạnh để điều chỉnh và áp dụng chế tài nghiêm khắc.

Đây là lời cảnh tỉnh không chỉ cho các "cá mập", những người có sức ảnh hưởng, mà còn cho chính các nhà đầu tư: hãy luôn trang bị kiến thức, tìm hiểu kỹ lưỡng và đừng bao giờ đặt niềm tin của mình chỉ dựa vào uy tín của một cá nhân trong một thị trường đầy rủi ro và chưa được pháp luật bảo vệ trọn vẹn.